امید جدیدی برای درمان ام اس (مالتیپل اسکلروزیس) در یک کارآزمایی بالینی جدید

بیش از ۲ میلیون نفر در سراسر جهان مبتلا به‌ ام اس هستند، بیماری‌ای که سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند منجر به مشکلات حرکت، دید و حتی تفکر شود.

با وجود اینکه درمان‌هایی وجود دارد که می‌توانند به کاهش تعداد و شدت حملات‌ ام اس کمک کنند، بسیاری از افراد مبتلا به‌ ام اس در نهایت به شکل شدیدتری از بیماری به نام‌ ام اس پیشرونده ثانویه مبتلا می‌شوند.

متأسفانه درمان‌های کمی برای‌ ام اس پیشرونده ثانویه وجود دارد. و هیچ دارویی برای این شکل از بیماری تأیید نشده است.

اما داده‌های اخیر این امید را افزایش داده است که استفاده از سلول‌های بنیادی بدن ممکن است به کاهش این آسیب کمک کند. این کار شامل پیوند سلول‌های بنیادی مغز است که می‌تواند تقریباً به هر نوع دیگری از سلول‌های مغزی تبدیل شود و احتمالاً سلول‌های آسیب دیده توسط‌ ام‌اس را ترمیم کند.

در تحقیق جدید، یک کارآزمایی بالینی در مرحله اول در انسان انجام شده که شامل تزریق مستقیم سلول‌های بنیادی مغز به مغز ۱۵ بیمار مبتلا به MS پیشرونده ثانویه بود.

سلول‌های بنیادی مغز از یک جنین سقط شده به دست آمد. سلول‌های بنیادی به طور گسترده از نظر ناهنجاری غربالگری شدند تا از یک مخزن سلولی ایمن برای پیوند اطمینان حاصل شود.

قبل از انجام این روش، شرکت‌کنندگان در طی سه ماه تحت ارزیابی جامع سطح ناتوانی ناشی بیماری خود قرار گرفتند. در زمان پیوند، اکثر بیماران تحت درمان، بسیار نانوان شده بودند. (برای مثال اکثر بیماران به ویلچر نیاز داشتند).

محققان چهار دوز سلول‌های بنیادی مغز را به همراه دارو‌هایی برای سرکوب سیستم ایمنی  (تا از رد پیوند جلوگیری شود) آزمایش کردند.

خوشبختانه، شرکت‌کنندگان هیچ عارضه جانبی شدیدی را در ۱۲ ماه پس از درمان تجربه نکردند، اگرچه برخی از عوارض جانبی کوتاه مدت (مانند علائم آنفولانزا و عفونت‌های تنفسی) وجود داشت.

مهمتر از همه، نه علائم مشابه عود‌ ام اس، نه وخامت قابل توجهی در حرکت یا عملکرد شناختی (که بدون درمان قابل انتظار بود) در بیماران در طول تحقیق گزارش نشد.

در بررسی تصویربرداری، محققان به ارتباط بین دوز‌های بالاتر سلول‌های بنیادی و کاهش حجم مغز اشاره کرده‌اند.

البته اثرات مشابهی در مورد دارو‌های قوی مورد استفاده برای بیماران مبتلا به ام اس اولیه دیده شده است که نقش احتمالی سلول‌ها را در جلوگیری از التهاب و ادم مغز نشان می‌دهد.

اما چگونه بفهمیم سلول‌های بنیادی مغز عملا باعث بهبودی شده‌اند؟

در بیماری‌ ام اس، سیستم ایمنی میلین، پوشش محافظ اطراف رشته‌های عصبی را هدف قرار می‌دهد و به آن آسیب می‌رساند و انتقال سیگنال‌ها در مغز و نخاع را مختل می‌کند. مولد اصلی این فرآیند ماکروفاژ‌ها هستند، سلول‌های ایمنی که معمولاً مزاحمان ناخواسته را از بین می‌برند.

در بین سلول‌های آسیب‌دیده، سلول‌های میکروگلیال برجسته هستند.

تحقیقات قبلی روی موش‌ها نشان داده بود که سلول‌های پوستی که به سلول‌های بنیادی مغز برنامه‌ریزی مجدد می‌شوند، زمانی که به سیستم عصبی مرکزی پیوند می‌شوند، می‌توانند التهاب را کاهش داده و به طور بالقوه آسیب‌های ناشی از‌ام‌اس را ترمیم کنند.

همچنین، سلول‌های بنیادی مغز می‌توانند متابولیسم را تغییر دهند و میکروگلیاها را برنامه‌ریزی مجدد کنند. در این تحقیق، تغییرات مایع اطراف مغز و خون را در طول زمان بررسی شد و تغییرات مداوم ناشی از پیوند مشاهده شد.

به طور خاص، دسته‌ای از مولکول‌ها به نام آسیل کارنیتین‌ها، که برای حفظ متابولیسم انرژی سلولی خوب حیاتی هستند، در بیمارانی که دوز‌های بالاتر سلول‌های بنیادی دریافت می‌کردند، سطوح بیشتری را نشان دادند.

البته توجه داشته باشید که این یافته‌ها از گروه کوچکی از بیماران به دست آمده‌اند که دارو‌های سرکوب سیستم ایمنی نیز دریافت می‌کنند.

با این حال، این تحقیق اولین شواهد قانع‌کننده را در انسان ارائه می‌دهد که نشان می‌دهد پیوند سلول‌های بنیادی مغز به طور مستقیم به مغز بی‌خطر است و می‌تواند اثرات مثبت طولانی مدتی را در افراد مبتلا به‌ام اس پیشرونده ثانویه ایجاد کند.

منبع: The Conversation