چگونه نداشتن «چشم ذهن» یا اختلال آفانتازی بر حافظه بلند مدت تأثیر می‌گذارد

تحقیقات جدید نشان می‌دهد افرادی که قادر به ایجاد تصویر ذهنی نیستند، توانایی کمتری در یادآوری رویداد‌های کلیدی از تاریخ زندگی خود دارند. پس از اسکن مغز داوطلبان مبتلا به آفانتازی – اختلالی که با فقدان “چشم ذهن” مشخص می‌شود – محققان دریافتند که کسانی که این اختلال در حافظه زندگی‌نامه‌ای رادارند، اتصال غیر طبیعی بین هیپوکامپ و قشر بینایی مغز دارند.

تصور می‌شود که از هر ۵۰ نفر یک نفر ممکن است درجاتی از آفانتازی داشته باشد، به این معنی که برای شکل دادن به تصویر در تخیل خود باید تلاش زیاد بکند. در حالی که این پدیده هنوز به خوبی درک نشده است، احتمالاً به نوعی توسط مشکلی در هیپوکامپ که نقش کلیدی در تولید تصاویر ذهنی بازی می‌کند، ایجاد می‌شود.

جالب اینجاست که هیپوکامپ همچنین یکی از مراکز مهم حافظه مغز است. این موضوع باعث شد که نویسندگان مطالعه به این فکر کنند که آیا ناتوانی در تصور مکان‌ها، افراد یا رویداد‌های گذشته ممکن است منجر به حافظه زندگی‌نامه‌ای ضعیف‌تر در بین آفانتازیک‌ها شود؟

برای بررسی، محققان ۱۴ فرد مبتلا به آفانتازی و ۱۶ فردی که این مشکل را نداشتند،  انتخاب کردند و از آن‌ها خواستند وقایع پنج دوره مختلف زندگی خود را به یاد بیاورند: اوایل کودکی، نوجوانی، اوایل بزرگسالی، میانسالی و سال گذشته. مشخص شد که افراد مبتلا به آفانتازی در یادآوری خاطرات مشکل بیشتری دارند. پس توانایی ما در به خاطر سپردن زندگی‌نامه شخصی‌مان ارتباط نزدیکی با تخیل ما دارد.

به طرز جالبی، شرکت‌کنندگان افانتازی اغلب توضیح می‌دادند که می‌دانند یک مکان خاص چه حسی دارد، اما نمی‌توانستند آن فضا را در مقابل چشمان خود تجسم و بازسازی کنند. به عنوان مثال، فردی این تجربه را با گفتن این جمله توصیف کرد: «من می‌توانم هوشیارانه خود را در آشپزخانه‌ام خانه‌ام تصور کنم و اطراف را احساس کنم، اما هیچ تصویر دیداری‌ای ندارم.»

در مرحله بعدی مطالعه، محققان از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی عملکردی (fMRI) برای مشاهده فعالیت مغزی شرکت‌کنندگان در تلاش برای یادآوری وقایع زندگی استفاده کردند. مشخص شد که هیپوکامپ، که نقش مهمی در یادآوری خاطرات زنده و دقیق زندگی نامه‌ای دارد، در افراد مبتلا به آفانتازی کمتر فعال می‌شود.

در افراد سالم بین هیپوکامپ و قشر بینایی هنگام تخیل ارتباط برقرار می‌شود، در افراد مبتلا این ارتباط وجود ندارد. به عبارت دیگر، کاهش ارتباط بین این دو ناحیه مغز ممکن است مسئول فقدان تصویرسازی ذهنی در آفانتازیک‌ها باشد و همچنین ممکن است به کاهش توانایی در یادآوری رویداد‌های زندگی کمک کند.

ارائه آموزش در تخیل بصری ممکن است به افرادی که از آلزایمر و سایر اختلالات مرتبط با حافظه رنج می‌برند کمک کند تا یادآوری طولانی مدت خود را بهبود بخشند.

این مطالعه در مجله eLife منتشر شده.